Przełomowym posunięciem dla polskich ogrodów zoologicznych była powołanie Karoliny Mól-Woźniak na stanowisko nowego specjalisty ds. dobrostanu zwierząt i ochrony gatunków we wrocławskim Zoo. Jest drugą osobą piastującą takie stanowisko w kraju, po powołaniu pierwszej takiej funkcji w Gdańskim ZOO. Ta nowa rola stanowi krytyczny krok naprzód w podejściu ogrodów zoologicznych do dobrostanu i ochrony zwierząt.
Nowa era w dobrostanie zwierząt
Dobrostan zwierząt, koncepcja zyskująca coraz większe znaczenie w ogrodach zoologicznych, jest obecnie kluczowym elementem projektowania eksponatów, doboru diety i określania czynności, jakie wykonują zwierzęta. Specjaliści tacy jak Mól-Woźniak odgrywają kluczową rolę w pomiarze i ocenie warunków życia zwierząt. zwierząt w ogrodach zoologicznych, stosując mierzalne kryteria, które pomagają zidentyfikować obszary wymagające poprawy i zapewnić, że zwierzęta żyją w środowisku bardzo przypominającym ich naturalne siedliska.
Utworzenie stanowiska specjalistycznego wynika z zaleceń Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA), które postuluje, aby w każdym ogrodzie zoologicznym znajdował się ekspert dedykowany do tego ważnego zadania. Wrocławskie Zoo jest już drugim ogrodem zoologicznym w Polsce posiadającym takie stanowisko, po pionierskim ZOO w Gdańsku.
Wyjątkowa i ewoluująca rola
Na nowo utworzone stanowisko wybrano w drodze konkursu Karolinę Mól-Woźniak, absolwentkę zootechniki z ponad 15-letnim stażem pracy we wrocławskim zoo. Przed objęciem nowych obowiązków pracowała jako opiekunka zwierząt w Sekcji Terrarium, specjalizując się w gadach. Ta wiedza bardzo jej się przyda, gdy skupi się na nadzorowaniu dobrostanu wszystkich zwierząt w zoo.
Przygotowując się do nowego stanowiska, Mól-Woźniak intensywnie się uczyła, korzystając z zestawów narzędzi EAZA i konsultując się z innymi specjalistami w dziedzinie dobrostanu zwierząt, aby zrozumieć niuanse związane z tym stanowiskiem. Jako specjalistka do jej głównych obowiązków będzie należeć ocena dobrostanu zwierząt, ale będzie także zaangażowana w projekty związane z ochroną gatunków, w tym obszarze będzie współpracować z organizacjami zewnętrznymi i zarządzać funduszami pozyskiwanymi przez ogród zoologiczny.
Zrozumienie dobrostanu zwierząt
Czym jednak właściwie jest dobrostan zwierząt i dlaczego jest tak ważny? Mól-Woźniak wyjaśnia, że dobrostan zwierząt to znacznie szersze pojęcie niż samo zapewnienie zwierzętom karmienia i sprzątania ich wybiegów. „Dobrostan zwierząt ocenia się w pięciu kluczowych obszarach: środowisko, zachowanie, żywienie, opieka medyczna i dobrostan psychiczny” – wyjaśnia. Kryteria te wykraczają daleko poza codzienną opiekę sprawowaną przez hodowców i wymagają bardziej całościowej oceny sposobu życia zwierząt w niewoli.
Na przykład dobrostan psychiczny zwierząt nie jest tym samym, co ich „szczęście” – termin, który może prowadzić do antropomorfizmu. Zamiast tego w ocenach dobrostanu sprawdza się, czy zwierzęta wykazują naturalne zachowania, czy mają dostęp do odpowiedniego wzbogacenia oraz czy ich warunki fizyczne i psychiczne odpowiadają tym, które można zaobserwować u ich dzikich odpowiedników.
Ewolucja ogrodów zoologicznych: od klatek do złożonych ekosystemów
Ogrody zoologiczne przeszły długą drogę od swoich początków, kiedy zwierzęta trzymano w małych, ciasnych klatkach i często wystawiano na złe warunki życia. Obecnie projekty wybiegów dla zwierząt są starannie planowane, aby odpowiadały konkretnym potrzebom każdego gatunku, a architekci ogrodów zoologicznych, kuratorzy i dietetycy współpracują, aby stworzyć środowisko jak najbardziej naturalne. Na przykład zwierzęta we wrocławskim zoo cieszą się specjalnie dostosowaną dietą, taką jak kalifornijskie kalmary dla dużych kotów z zoo czy guma arabska dla naczelnych.
Postęp w projektowaniu ogrodów zoologicznych i opiece nad zwierzętami jest ogromny, a duża zasługa specjalistów takich jak Mól-Woźniak, którzy pomagają zapewnić ciągłe monitorowanie i poprawę dobrostanu zwierząt.
Dokładny proces oparty na współpracy
Proces oceny dobrostanu zwierząt wymaga wysiłku zespołowego. Oprócz Mól-Woźniaka, opiekunowie zwierząt, kierownicy działów, lekarze weterynarii i inni eksperci współpracują przy ocenie stanu każdego zwierzęcia i eksponatu. Ocena dobrostanu obejmuje ocenę wzorców zachowań, stanu zdrowia, odżywiania i warunków środowiskowych i może obejmować szczególne monitorowanie poszczególnych zwierząt, które się starzeją, są chore lub wracają do zdrowia po zabiegach medycznych.
Na przykład zwierzę może zostać poddane ocenie dobrostanu przed i po znaczącym wydarzeniu, takim jak wprowadzenie nowego zwierzęcia do wybiegu lub po poważnej zmianie w jego otoczeniu, np. nowym pawilonie. Oceny mogą również pomóc w określeniu potrzeby modernizacji obiektu lub zmian w diecie i wzbogacaniu.
Szerszy obraz: ochrona gatunków
Chociaż dobrostan zwierząt jest głównym tematem prac Mól-Woźniak, jej rola rozciąga się również na ochronę gatunków. W ramach szerszej misji ogrodu zoologicznego będzie nadzorować inicjatywy na rzecz ochrony przyrody oraz współpracować z fundacjami i innymi organizacjami na rzecz wspierania zagrożonych gatunków. Ogród zoologiczny finansuje swoje działania ochronne poprzez sprzedaż biletów, a dochód z programu „ZOO na Ratunek”, w ramach którego rocznie zbierane są setki tysięcy złotych.
Wkład Mól-Woźniak jest niezbędny nie tylko w zapewnieniu właściwej opieki zwierzętom w ogrodzie zoologicznym, ale także we wspieraniu światowych wysiłków na rzecz ochrony gatunków zagrożonych wyginięciem.
Zaangażowanie w przyszłość
Nominacja Karoliny Mól-Woźniak to znaczący krok naprzód dla Wrocławskiego Zoo i Polskiego Ogrodu Zoologicznego jako całości. Wprowadzenie do ogrodów zoologicznych specjalistów ds. dobrostanu zwierząt odzwierciedla szersze, ewoluujące zaangażowanie w ochronę i humanitarne traktowanie zwierząt. Ta nowa rola pomoże zapewnić, że ogród zoologiczny w dalszym ciągu będzie spełniał wysokie standardy opieki nad zwierzętami, przyczyniając się jednocześnie do ochrony gatunków na całym świecie.
„Dzisiaj ogrody zoologiczne służą nie tylko przyjemności zwiedzających, ale są miejscami poświęconymi dobrostanowi zwierząt i ochronie gatunków. Naszą podstawową misją jest ochrona zagrożonych gatunków, a można to osiągnąć jedynie poprzez zapewnienie zwierzętom jak najlepszych warunków życia. Dobro zwierząt zawsze będzie w centrum wszystkich naszych działań”
– powiedział Mól-Woźniak.
