W Polsce stół wigilijny jest świadectwem kultywowanej tradycji – zastawia się na nim 12 pieczołowicie przygotowanych potraw. Ta wielowiekowa praktyka niesie ze sobą głęboką symbolikę, odzwierciedlającą zarówno wierzenia chrześcijańskie, jak i odwieczne zwyczaje ludowe.
Znaczenie 12
Serce tej tradycji leży w jej symbolicznym przedstawieniu. Dla wielu oznacza dwunastu apostołów w naukach chrześcijańskich. Jednak zakorzeniony w wierzeniach ludowych, odzwierciedla także dwanaście miesięcy w roku. Ale jest coś więcej; przesądy splatają się z tradycją, twierdząc, że dni następujące po Wigilii będą odbiciem nadchodzącego roku. Próbowanie każdego dania staje się więc rytuałem, gdyż rezygnacja z niego może oznaczać rezygnację z przyjemności w nadchodzącym roku.
Rytuał kolacji wigilijnej
Wigilia, historycznie dzień postu, ogranicza odpust do czasu, aż na wieczornym niebie pojawi się pierwsza gwiazda. To wtedy rodziny i przyjaciele gromadzą się wokół stołu, rozpoczynając wieczór modlitwą, podzieleniem się symbolicznym opłatkiem, wyrażeniem serdecznych życzeń i wreszcie zasiadaniem do posiłku.
12 przysmaków
Chociaż istnieją różnice regionalne, repertuar dań na tę okazję pozostaje w dużej mierze tradycyjny. W województwie śląskim wyselekcjonowana lista 12 dań może poszczycić się wyłącznością świąt Bożego Narodzenia.
Jednak poza regionalnymi niuansami, dania te są ambasadorami dziedzictwa kulinarnego podzielanego przez wielu. Każde danie niesie ze sobą swoją niepowtarzalną historię, ucieleśniającą esencję tradycji i ducha wspólnoty nieodłącznie związanego z okresem świątecznym.
Magia tej kultywowanej tradycji tkwi nie tylko w samych smakowitych potrawach, ale także we wspólnych doświadczeniach, jakie one umożliwiają. To święto przesiąknięte historią, wiarą i zbiorowym oczekiwaniem na to, co przyniesie nadchodzący rok.
Przygotowaliśmy zestawienie 12 tradycyjnych dań województwa śląskiego ⤵️
1. Kompot z suszonych owoców
Przez jednych kochanych, przez innych znienawidzonych. Kompot z suszonych owoców podajemy zawsze w salaterkach (nigdy w szklankach czy pucharkach) i tylko podczas kolacji wigilijnej. Jest wytwarzany z suszonych i wędzonych owoców, takich jak jabłka, gruszki i śliwki. Niektórzy dodają także rodzynki.
2. Makówki
Prawdopodobnie najsmaczniejszy deser na Święta Bożego Narodzenia. W wielu śląskich domach nie można sobie wyobrazić Świąt Bożego Narodzenia bez miski z makówkami. Podobnie jak moczka, makówki przygotowywane są wyłącznie w okresie świąt Bożego Narodzenia. Podaje się je na słodko z suszonymi owocami. Chociaż wpływy często różnią się w zależności od rodziny, podstawa jest zawsze ta sama – mak!
3. Moczka
Moczka robiona jest z piernika, który należy namoczyć w piwie. Następnie dodaje się słodkie, konserwowe gruszki i śliwki, kompot truskawkowy i migdały. Przygotowanie jest dość łatwe, ale wymaga czasu. Po uroczystym świątecznym obiedzie na deser serwowana jest moczka.
4. Zupa z rybich głów z grzanką
Jak sama nazwa wskazuje, jest to zupa z łbów ryb, najczęściej karpia. Choć proces gotowania nie wygląda zachęcająco, to jego smak jest niesamowicie pyszny. Podaje się go najczęściej z grzankami.
5. Panczkraut
To nic innego jak ziemniaki z kiszoną kapustą, dobrze wymieszane i doprawione. Warto zaznaczyć, że panczkraut to bardzo popularna potrawa na Górnym Śląsku, przygotowywana nie tylko w okresie świąt Bożego Narodzenia.
6. Ziemniaki
Ziemniaków nie trzeba opisywać. Podaje się je zawsze podczas kolacji wigilijnej. Pasują do wszelkiego rodzaju dań przygotowywanych na ten wyjątkowy dzień.
7. Czerwona kapusta
Można powiedzieć, że kapusta czerwona (modro kapusta na Śląsku) to kwintesencja kuchni śląskiej. Każdy w Polsce wie, że tradycyjny śląski obiad składa się z klusek śląskich, rolady i czerwonej kapusty. Dlatego też czerwona kapusta nie może zabraknąć także na śląskim świątecznym stole.
8. Kapusta kiszona z grzybami
Jest to tradycyjny, domowy paragon na kolację wigilijną. Pyszna kapusta kiszona grzybami to jedno z dań wigilijnych, na które ludzie czekają przez cały rok. W wielu domach obowiązkowym jest posiadanie go na świątecznym stole.
9. Smażony karp
Ludzie nie wyobrażają sobie Wigilii bez klasycznego karpia. Jednak młodsze pokolenie nie przepada za karpiem, dlatego dziś Polacy kupują go w symbolicznych ilościach. Rybę tę podaje się w formie smażonej na patelni lub smażonej w piekarniku.
10. Zupa grzybowa
Spór o tradycyjną zupę wigilijną wciąż trwa. Dla tych, którzy nie lubią barszczu, najlepsza jest tradycyjna zupa grzybowa.
11. Barszcz z ravioli
Nie ma prawdziwych Świąt bez barszczu czerwonego. Niektórzy podają go w filiżankach, inni w głębokich talerzach, ale jedno jest pewne – ten smak i aromat znany jest w każdym polskim domu. Dla dopełnienia smaku są też ravioli z kapustą i grzybami.
12. Siemieniotka
Jest to zupa z nasion konopi. Nasiona konopi są gotowane, a następnie oddzielane od łusek. Mieli się je na pastę i miesza z mlekiem. Podaje się ją z kaszą (zwaną na Śląsku pogańską kasą) lub grzankami.
